De afgelopen jaren heeft de industrie grote stappen gezet met haar energiebesparing. Nu de kosten voor gas en elektra de pan uit rijzen en er definitief geen vervolg komt op de MJA, houdt de NRK het thema met E-comply op de agenda. ‘Het belangrijkste voordeel van de MJA was de planmatige manier van werken. Dat voordeel willen we voor onze leden behouden’, zegt directeur Beleid en Advies Erik de Ruijter.
Met de Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie (MJA) is ingezet op een jaarlijkse besparing van 2 procent. Met succes: mede dankzij de ondersteuning voor onderzoek en de implementatie van innovatieve technologieën hebben de deelnemers zelfs betere resultaten geboekt dan met de wettelijke verplichtingen wordt beoogd.
Door slimme, energiebesparende maatregelen te nemen, zoals gebouwisolatie en dunnere of lichtere onderdelen, zijn producenten in de loop der jaren tot wel 80 procent energie-efficiënter geworden (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2020). Ook werd fors bespaard met energiezuinige extruders, het gebruik van restwarmte en met ledlampen.
De Ruijter betreurt dan ook het feit dat het convenant is beëindigd en de bedrijven er nu weer alleen voor staan. ‘Al vanaf 1990 doen we met ruim honderd lidbedrijven mee. In die jaren hebben we door procesefficiënte maatregelen prachtige resultaten geboekt en steevast alle MJA-doelen behaald.’ De deelnemers, ook die aan de Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie ETS-ondernemingen (MEE) deelnemen, krijgen nu te maken met de wettelijke verplichtingen. ‘We hebben ons daar altijd tegen verzet, maar EZK geeft de voorkeur aan wetgeving boven vrijwillige afspraken.’
Alternatief voor MJA
Met het beëindigen van het convenant vervallen voor de deelnemers ook enkele belangrijke voordelen. In de MJA kon voor de energieprestatie van het bedrijf de energiewinst die de producten in de keten realiseren voor de helft worden meegerekend, een berekening waarmee de industrie doorgaans hoog scoort. Daarnaast was de concernaanpak toegestaan, zodat het bedrijf de maatregelen tussen de vestigingen kon uitwisselen. Verder valt de financiële ondersteuning weg voor onderzoeken, zoals het energieonderzoek. Ook vervalt het belastingvoordeel voor bedrijven die meer dan tien miljoen kWh per jaar verbruiken.
NRK E-comply kan dat verlies niet compenseren, maar biedt wel een geschikt alternatief voor de MJA-deelnemers en de andere NRK-lidbedrijven. De ondernemer sluit voor vier jaar een contract en wordt in die periode begeleid door ervaren energieadviseurs met veel kennis en ervaring van de sector. ‘Met E-comply helpen we de leden om energiebesparing op een consequente manier op de agenda te houden’, zegt De Ruijter. ‘We starten met een inventarisatie en het inplannen van de maatregelen. Die worden slim en kostenefficiënt getimed, op een moment dat het bedrijf bijvoorbeeld gaat verbouwen of nieuwe machines aanschaft. De adviseurs nemen jaarlijks contact op om het verbruik en de voortgang te bespreken. Er is een helpdesk waar je vragen kunt stellen en offertes kunt laten beoordelen. Het belangrijkste voordeel van de MJA was de planmatige manier van werken. Dat voordeel willen we voor onze leden behouden, zodat we voorop blijven lopen en aan de wetgeving voldoen.’
Die wetgeving geldt vanaf een verbruik van 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 kuub aardgas(equivalent) per jaar. Conform de Energiebesparingsplicht moet het bedrijf alle energiebesparende maatregelen nemen met een terugverdientijd tot vijf jaar; de termijn waarop de investering door de besparing is terugverdiend. Vanaf 2019 geldt naast de Energiebesparingsplicht ook een Informatieplicht. Deze verplichting houdt in dat het bedrijf rapporteert over de uitvoering van de maatregelen. Door het uitbreiden van de doelgroep van de Energiebesparingsplicht krijgen de convenantdeelnemers vanaf 2023 met deze verplichtingen te maken.
Energie en CO₂
De continue aandacht voor het energieverbruik helpt om kosten te besparen en de concurrentiepositie te behouden, of zelfs te versterken. Ook is energiebesparing een manier om de CO₂-uitstoot te verlagen. Met Rob Jetten (D66) is er sinds kort een minister voor Klimaat en Energie. In het coalitieakkoord zijn bovendien klimaat, energie, circulaire economie en biodiversiteit aan elkaar gekoppeld. Het is evident dat energiebesparing een prominente plek zal houden binnen het scala van CO₂-maatregelen.
Uit het in november 2021 verschenen rapport van CE Delft over de klimaatwinst van rubber en kunststof blijkt dat 18 procent van de beoogde 50 procent CO₂-reductie (2030) komt uit efficiëntere processen. De Ruijter: ‘Voor ons gaan energiebesparing en CO₂-reductie dus hand in hand. Dat moeten we doen door aan de energiekant te verduurzamen, maar ook door producten te maken die energiezuiniger zijn, de uitstoot verderop in de keten verminderen en door de inzet van recyclaat en biobased kunststof. Dat zijn de prioriteiten in onze beleidsvisie.’
Profiel en marktpositie
Volgens De Ruijter zal het ook steeds vaker om duurzame energie gaan. ‘Klanten van onze lidbedrijven en consumenten zullen vaker vragen om producten die met groene stroom zijn gemaakt, versus kernenergie, aardolie of steenkool. Dat wordt de tegenstelling, op dezelfde wijze waarop bedrijven nu kunnen zeggen: dit product is gemaakt met recyclaat en niet met virgin. Ondernemers zullen op die manier moeten nadenken over hun profiel en marktpositie.’
Omdat er momenteel op veel plekken op het stroomnet sprake is van ruimtetekorten, zal ook de onafhankelijkheid van het net een grotere rol gaan spelen. ‘De komende jaren zullen de problemen rond vraag en aanbod toenemen. Kijk dus als ondernemer welke mogelijkheden je hebt om je energiebehoefte voor een deel los te koppelen, bijvoorbeeld om zelf piekbelastingen op te kunnen vangen.’ De Ruijter verwacht dat een deel van de bedrijven in de toekomst als een soort zelfstandige centrales hun energie zal opwekken. ‘Als de problemen op het stroomnet voort-duren, gaan ze grote accu’s neerzetten of werken met geotechnieken. En wat je zelf aan energie produceert, daar betaal je natuurlijk ook geen belasting over.’
CO₂-taks
Door de koppeling van klimaat en energie is het in elk geval vanuit het oogpunt van de MJA-deelnemers spijtig dat de besparingen verderop in de keten niet meer meetellen. Als in de toekomst mogelijk een CO₂-taks op producten wordt ingevoerd, zal dat voordeliger uitpakken voor bedrijven die producten maken die de afnemers helpen bij de verduurzaming. Daar ligt voor de industrie een belangrijk lobbypunt, meent NRK E-comply-coördinator Martin van Dord. ‘Het is cruciaal dat we de credits op de één of andere manier op ons conto kunnen schrijven. Neem isolatiemateriaal, waarmee in huizen en gebouwen gedurende decennia veel meer energie en dus ook CO₂ wordt bespaard dan er bij de fabrikant uit de schoorsteen komt. Voor die keteneffecten en de prijsvorming van producten moeten we in het belang van onze industrie veel aandacht vragen.’
Al naar gelang de Energiebesparingsplicht in de toekomst zal worden verbreed naar een CO₂-besparingsplicht, zal NRK E-comply worden omgevormd tot CO₂-comply. Van Dord: ‘Zo willen we de lidbedrijven op de hoogte houden van de wetgeving en ondersteunen we hen bij de uitvoering van het beleid. Nu wordt er nog in megawatts en kubieke meters gas gerekend, maar straks zal er veel sterker gerekend en gewerkt gaan worden met tonnen CO₂-reductie.’
Wilt u meer informatie over NRK E-comply? Kijk op www.nrk.nl of mail naar Martin van Dord: vandord@nrk.nl. In het voorjaar van 2022 organiseert de NRK een bijeenkomst over energie-besparing. Deze zal op www.nrk.nl/agenda worden aangekondigd.