De verwerkende industrie was de laatste maand van het afgelopen jaar voorraden aan het afbouwen, kocht het volume dat nodig was en sloot de deuren tussen Kerst en Oud en Nieuw. Ook deze sector had liever geen problemen gehad door gebrek aan enigszins geschoold personeel. Dat het tot het stilzetten van machines zou leiden hadden we ons nauwelijks kunnen voorstellen. Ook is de vraag in het afgelopen jaar merkbaar minder geweest. In het algemeen waren de orderboeken wel redelijk gevuld, maar het trage tempo waarop nieuwe opdrachten de laatste weken zijn binnengekomen belooft voorlopig weinig goeds.
We moeten misschien wel in de woorden van de CEO van een wereldleidende polymeerproducent geloven. Hij ziet de economie zich pas in de tweede helft van 2024 iets herstellen. Dan moet er wel uitzicht zijn op ‘vrede op aarde’, want zoals het er nu uit ziet zijn Rusland en Israël – laat staan Hamas en de Oekraïners – niet bereid de strijdbijl te begraven. Opvallend is de invloed die Qatar, -Saoedi-Arabië en Egypte in positieve zin hebben laten zien, terwijl Iran zich nog altijd vierkant tegen Israël opstelt, maar zich daarmee lijkt te isoleren. OPEC – met Rusland – kiest voor het handhaven van de nog steeds aantrekkelijke prijs van aardolie van rond de 80,00 USD per barrel. Vergeet niet dat ook de VS met zijn overschotten aan schaliegas net zo hard profiteert van de oliedollars die binnenkomen. China en India gooien het met Iran op een akkoordje, waardoor er in deze politiek kwetsbare olie- en gasmarkt drie partijen zijn die het niet goed met elkaar kunnen vinden.
Het gevaar dat het uiteindelijk tot een fikse ruzie komt is echter niet groot. Voor vele landen is aardolie of aardgas het vloeibare goud dat de staatskassen spekt. Het doel is: stabilisatie. Als dit inderdaad wordt bereikt is het gevaar dat prijzen van kunststoffen snel zullen stijgen ook zo goed als verdwenen. De huidige markt wordt meer beïnvloed door het achterblijven van de vraag dan door onrust op de voor ons zo belangrijke olie– en gasmarkt. De polymerenmarkt merkt dat het op stoom komen van nieuwe grote exporterende productielocaties in China ook bij ons invloed heeft en tot lagere, concurrerende prijzen leidt. In eerste instantie geldt dit voor de gangbare polyethylenen, maar ook de hoogwaardige technische materialen hebben met de komst van nieuwe aanbieders met prijsdruk te maken.
Een beladen zaak
Onze bedrijfstak in Europa betaalt een hoge prijs voor levering van energie. Dat verhoogt niet alleen de kostprijs van polymeren aanzienlijk, maar telt ook mee bij de prijs van het kunststof eindproduct. Daarbij komt een over de hele wereld beladen zaak als opwarming van de aarde. Het is een feit dat de productie vanaf raffinage van olie tot het kraken van nafta tot monomeren en daarna tot het produceren van polymeren tot veel CO2-uitstoot leidt. Elk proces kent hoge overgangstemperaturen van verschillende vloeistoffen en gassen, totdat een polymeer in vaste vorm is bereikt. Een gunstige bijkomstigheid is dat een polymeer sinds de laatste decennia meer en meer op machines wordt verwerkt die door elektriciteit zowel drukopbouw als levering van hitte verzorgen. In dat opzicht loopt onze verwerkende industrie vooraan in het streven de transitie naar schonere energie te volgen.
Plastics als grondstof is noch verantwoordelijk voor CO2-uitstoot, noch voor de gevolgen van het verbranden van fossiele grondstoffen. We kunnen het niet genoeg herhalen. Misschien wordt een nieuwe Tweede Kamer niet zo gehersenspoeld als we de laatste jaren hebben meegemaakt. Zouden we er in slagen om het voortraject van plastics op waterstof te laten produceren, dan is het gedaan met het grenzeloos benoemen van plastics als een ongewenste grondstof. Ja inderdaad, van fossiele oorsprong, maar dat is toch vrijwel elke grondstof die Moeder Aarde ons levert? Dat de mens zo handig is geweest om via de chemie monomeren tot polymeren te knopen is voor velen een onbegrepen wonder op zich, maar uiteindelijk is het een blauwdruk van de natuur, zoals die in de groei van bomen, planten, mens en dier al sinds Adam en Eva ons zaken als stevige botten en harde koppen oplevert.
En we zijn er nog lang niet. Het is een kwestie van tijd om een mens te voorzien van levensreddende implantaten die de functie van tal van organen gaan overnemen. We zijn al goed op weg, maar nog lang niet uitgedokterd.
Een onvoorspelbare race
Onze wereld is een beetje dolgedraaid. Het was een onvoorspelbare race naar het eind van het jaar. Een onaangename rust, geen mogelijkheid om extra elektriciteit af te nemen in dit land, een duidelijke afname van PE-folie als verpakkingsmateriaal die dus toch tot stand gekomen is door een belasting daarop. Of een politieke genius die een nog idioter voorstel deed om belasting te heffen op plastics. De ‘Plastic Tax’, onder het mom van het beschermen van ons volk door plastic wegwerpverpakkingen te belasten. Talrijke zaken worden in Brussel door de daar zittende parlementariërs voorgekauwd. Komen er richtlijnen, dan zijn deze al politiek ingekleurd, geldend voor alle deelstaten, hoe divers ze ook van politieke samenstelling zijn. Na kennisname van de richtlijnen worden ze klakkeloos ter uitvoering bij de Staatssecretaris neergelegd. Er zit ook een pot met geld aan vast. Dat wil niemand laten lopen, dus gaan we de richtlijnen implementeren in regels, wetgeving en wordt uiteindelijk het volk gestraft door belastingen op te leggen.
Volgens ingewijden wordt zij (pardon) geen lid meer van de nieuwe Tweede Kamer. Mocht die er ooit nog komen – want wat is er veel glad te strijken – dan moet eerst het puin van de afgelopen jaren opgeruimd worden en met frisse, liever niet-politiek gestuurde dames en heren, tot daden worden gebracht. Woorden hebben we meer dan genoeg op ons bordje gehad. Het oude geloof in het ‘goede’ van de mens is dramatisch snel ingehaald door onze ontevredenheid, onze opgefokte afstraffing van ‘HIJ’ van de VVD, die met zijn parlement te weinig daadkracht heeft getoond. Verklaarbaar om zijn positie niet prijs te geven, maar voor het land, mild verwoord, niet doortastend genoeg. ‘HIJ’ is zich zelden bewust geweest van tekortkomingen die echt niet meer op charisma of ‘charme’ afgeschoven konden worden. HIJ wilde de aardigste goedlachse mens van Den Haag gevonden worden, om straks een zeer bijzondere verantwoordelijkheid op zich te kunnen nemen. Hij heeft in Europa en de VS intussen wel naam gemaakt. Ondanks zijn grootste kracht: het gladstrijken van plooien in de Haagse matras. Misschien vond hij al lang Nederland te klein, had hij al afscheid genomen van het gedoe in dat oninteressant geworden parlement. Hoe dan ook, er komen tachtig nieuwe Kamerleden op het pluche, velen van nieuw opgerichte partijen en allen onervaren in het vak. Het volk heeft gekozen, nou nee, het volk heeft zijn ergernis getoond, de buik vol van de bureaucratie en arrogantie waarmee de laatste jaren is gehannest.
Een minderwaardige activiteit
Intussen varen de boten met grondstoffen over de wereld richting Europa. Zoals al jaren geleden duidelijk werd moeten wij onze materialen meer en meer invoeren, omdat het produceren in ons werelddeel als een minderwaardige activiteit werd gezien, zowel economisch als slecht voor ons leefklimaat. Alsof ‘ons’ klimaat allesbepalend is om de wereld te redden. Europa en met Nederland in de frontlinie wil nog steeds het voorbeeld zijn voor de rest van de wereld. Dus is het gevolg dat we nu afhankelijk zijn van andere landen, met name van landen die in andere werelddelen in de productie van polymeren flink geïnvesteerd hebben. En hilarisch genoeg, we krijgen anti-dump maatregelen van de WTO (World Trade Organization.). Met het opleggen van zeer variabele boetes, percentages extra invoerbelasting die weer afhankelijk zijn van de mate waarin keurig of minder keurig door een producent uit een land gedumpt wordt. Ingewikkelde conduitestaten hoe een exporterend bedrijf zich met duurbetaalde advocaten en lobbyisten daaruit moet zien te ontsnappen.
Recent werd China gestraft met een boete voor de dumping van PET, wordt de VS gestraft voor de dumping van PVC en zitten ze op het randje van de antidumping-regels van LLDPE en HDPE. Polyethyleen uit Zuid-Korea is ook bingo voor een extra invoerbelasting geworden, alles met het doel de lokale industrie te verdedigen tegen oneerlijke concurrentie. Hoezo oneerlijk! Er is gewoon veel capaciteit bijgebouwd in China, de VS en landen als Maleisië en Vietnam. En dat willen ze kwijt. Het is niet zo moeilijk te begrijpen dat dan de prijs ervan aantrekkelijk – dus laag – moet zijn. Het mag dan wel frustrerend zijn voor de lokale Europese producenten, want ze moeten wel de markt volgen om ook hun volume kwijt te raken. De ellende is dat de kostprijs van een polymeer in Europa door de hoge energiekosten, zoals al eerder genoemd, stukken hoger ligt dan een materiaal dat afkomstig is van een land waar sprake is van subsidies of waar lagere energiekosten worden betaald.
Forse koersdaling
Bovendien verandert de wereld. Was Turkije het land waar in vroegere jaren een overschot aan Europese grondstoffen min of meer gedumpt kon worden, nu loopt het spaak omdat er veel minder geld beschikbaar is om de spullen te betalen. Turkse banken verlenen aanzienlijk minder krediet en wanneer bedrijven rood staan, dan krijgen ze met enorme rentepercentages te maken. De belangrijkste reden is dat de koers van de Turkse Lira vanaf 2018 gedaald is met 82% ten opzichte van de Euro of US Dollar. Op 1 januari 2023 was de wisselkoers 20 Turkse Lira tegen 1 Euro. Nog geen jaar later moest 31,50 Lira betaald worden voor 1 Euro. In 2023 werd de munt liefst 40% minder waard. Banken hebben weinig vertrouwen meer, gaan failliet of moeten wel hoge rentes vragen, voor zover hun klanten nog kredietwaardig zijn.
het voorjaar wordt nog spannend
Aan het begin van dit nieuwe jaar is op een prijs van net iets boven € 1,00 een kilo granulaat te koop, met LLDPE en HDPE op de spotmarkt zelf iets goedkoper, LDPE, PP en PET ietsje erboven en PVC ruim er onder. Het ziet er niet naar uit dat we in de wintermaanden met stillegging of onderhoud van productielocaties te maken krijgen, hoewel, wanneer een te hoge kostprijs verlies oplevert, dan is de kans groter geworden dat met productie wordt gestopt, zoals in het Belgische Geel het geval is. Als reden werd de (te) hoge energieprijs genoemd.
Wel wordt gespeculeerd dat door beperking van productie in Europa, een mogelijke verhoging van invoerrechten of maatregelen om dumping verder tegen te gaan tot een ‘ban’ op importmateriaal zou moeten leiden. En omdat in Europa hogere marktprijzen te halen zijn dan in de rest van de wereld komt er een aantal jaren aan waar we te maken hebben met een overschot, lage prijzen en een steeds meer onder economische druk staand Europa.
China exporteert nu waar het maar toegang kan krijgen, de handel is levendig, en weer wordt duidelijk dat het Verre Oosten in het voordeel is met een kostprijs die zomaar 20 tot 30% lager kan zijn dan in onze regio. Zeevrachten zijn drastisch gedaald, zelfs de margeberekening van de meest gangbare polymeren kunnen de oversteek naar Europa hebben. Maersk als grote rederij ontslaat dit jaar 10.000 man, na hosannajaren in het nog recente Corona-verleden. Kijk maar naar ABS, dat lijkt nu goedkoper te zijn dan slagvast polystyreen. De wereld is bezig met een vreemde soort grote schoonmaak. Glimlachende overwinnaars zitten in het Midden-Oosten. Rustig op hun voortreffelijk gedecoreerde stoelen, bovenop de bellen met aardolie, die met een druk op de knop gewoon opgepompt kunnen worden om dan tegen een aannemelijk prijsje naar een raffinaderij in de wereld worden gebracht. Wat een wereld!
Maar, met onze hitsige jagers op fossiele grondstoffen voorop: we trekken via Dubai ten strijde tegen het subsidiëren van deze olie- en gasbaronnen. We willen btw over kerosine en aardolie, Nederland heeft het over subsidie, maar eigenlijk is het bezig om belastingen te heffen op deze grondstof in de vorm van een soort belasting die nu niet wordt geheven. Het zou om bijna 40 miljard euro in ons land gaan. Oei, er gaat iets gebeuren, dat kan bijna niet anders, het voorjaar wordt nog spannend. We gaan ons verbazen over de inventieve plannen, leidend tot inkomsten van de Haagse kassa. In de volgende alinea alvast een voorproefje.
De feiten
Nederland likt de wonden van het vorige kabinet. De staatsschuld is flink opgelopen door een aantal historisch hoge steunbijdragen aan bedrijven en inwoners. Er is een grote kans dat een nieuw kabinet nieuwe vormen van belastingen zal opleggen. In de onterechte, nietsontziende kritiek op plastics in de afgelopen jaren werd nog gedacht dat een belasting op plastic grondstoffen het gebruik ervan zou beperken. Destijds volmondig gesteund door sommige politieke leiders van vandaag. Het zou de blunder van de eeuw zijn wanneer polymere grondstoffen als melkkoe zouden worden belast met een willekeurig percentage. Idealistisch gezien zou het verbruik van onbelaste recyclaten dan toenemen en dat mag dan als winst kunnen worden beschouwd. Echter, de realiteit is harder dan de politieke wens om extra geld te genereren op grond van onjuiste of oneigenlijke argumenten. Feiten?
- Het verbruik van mechanisch gemalen maalgoed voor productie van niet voor verpakking bedoelde eindproducten is vanaf het 2e kwartaal 2022 met 50% gedaald. Het verbruik van maalgoed dat voor verpakkingen kan worden ingezet is met 30% gedaald. Belangrijkste reden: hoge energiekosten en lage prijzen origineel materiaal. (Deze informatie is afkomstig van de ook bij ons bekende uitgever Karen Laird, Crain UK).
- Het succes van PET-R is te danken aan de omstandigheid dat een uitzonderlijk goede voorselectie van geretourneerde PET-flessen tot een bruikbaar recyclaat leidt. De om fiscale redenen in Nederland gevestigde onderneming Aloxe is vanaf 2020 actief en zal in 2024 beschikken over een capaciteit van 120.000 ton schoon PET-maalgoed vanuit hun vestigingen in Frankrijk, Italië en Polen. Het succes is groot, mede dankzij de hebzucht van marketeers van drankenproducerende bedrijven die het een geweldig verkoopargument vinden om op de verpakking te melden dat deze van een recyclaat gemaakt is. Kijk, er wordt zelfs per kilo gerecycled materiaal meer betaald dan voor het originele materiaal – en laat dat nou net de crux zijn. Je kunt er een aardige cent of dubbeltje aan overhouden. Wel zorgen dat dit hotwash-maalgoed met een certificaat wordt geleverd waarin het wordt goedgekeurd als verpakking van levensmiddelen.
- Maalgoed van alle andere gangbare, gebruikte kunststof producten is nooit van een stabiele kwaliteit, noch van een gegarandeerde samenstelling. Om uiteenlopende redenen is ander maalgoed dan PET ongeschikt als grondstof voor ‘verantwoorde’ eindproducten, waar vlees, kip of vis, levensmiddelen of sapjes in mogen worden verpakt.
- Er is vast sprake van een groepje wellustelingen die zich als goed gemanicuurde lobbyisten in Brussel of Den Haag rond de politieke kamertjes bewegen en hun grote zorgen over onze wereld heel bekwaam weten te sturen richting hersenspoeling. De rakkers!
- In 2021 werd wereldwijd ruim 390 miljoen ton plastic grondstoffen geproduceerd. Daarvan was 8.3% afkomstig van gerecycled materiaal en was 1,5% biobased. Europa (EU+3) produceerde 57,2 miljoen ton (2021) polymere grondstoffen. Daarvan zou 12,4% afkomstig zijn van recycling. Dit laatste cijfer is onjuist, aan de hoge kant. Misschien moet de definitie van ‘recycling’ worden aangepast. Nog meer cijfers en data zijn te vinden in ‘Facts’ 2022 van Plastics Europe, Brussel.
De input van volumes originele materialen is betrouwbaar. Die van recycling dubieus. - Een conclusie is dat een gerecyclede grondstof slechts kan dienen als volwaardig wanneer het zowel tijdens de productie als in het eindproduct zelf geen gevaar oplevert bij gebruik ervan. Uit bovenstaande cijfers blijkt dat in de periode tussen 2018 en 2021 per jaar in Europa ‘slechts’ 5,5 miljoen ton gerecycled grondstof is gebruikt. Ook dit volume is waarschijnlijk te hoog. Gaat het over ‘post consumer’ maalgoed of tellen we ook industrieel direct inzetbaar maalgoed uit de productie erbij? Het volume dat op een totaalverbruik van ruim 57 miljoen ton uitkomt, lijkt beter te kloppen. Wanneer we de volumes aan PET-R meetellen, dan nog is de inzet van 10% van het totaal aan mechanisch maalgoed niet aannemelijk. Misschien gaat het de komende jaren weer wat aantrekken, maar een politiek streven naar 100% vervanging is een droom die niet uitkomt. Het is eerder utopisch; zelfs een inzet van 15% is in Europa niet realistisch. De enige werkbare oplossing is alle kunststofafval, voor zover niet op 100% zuiverheid vast te stellen, terugbrengen tot het oorspronkelijke monomeer. We zijn het ‘chemische recycling’ gaan noemen.
- Chemische recycling van kunststofafval is de enige vorm van terugbrenging van de grondstof in zijn primaire vorm – de monomeren. Het proces leidt tot pyrolyse-olie, dat voorlopig door bijmenging in een naftakraker kan worden ingezet. Gelukkig zijn grote multinationals als Shell, Lyondell-Basell en SABIC als koper of producent van pyrolyse-olie bezig met kleinere projecten, die snel moeten worden uitgebouwd tot grotere units om kosteneffectief kunststofafval voor 100% te kunnen recyclen.
Bedrijven als Xycle op de Rotterdamse Maasvlakte en SABIC in het Limburgse Geleen starten binnenkort op met hun proeffabrieken. SABIC wil zelfs al in 2025 capaciteit voor een volume van 200.000 ton per jaar aan pyrolyse-olie hebben gebouwd. Een optimalisatie van het proces wordt in het blad ‘Chemistry World’ beschreven in een artikel dat op 14 september 2023 is gepubliceerd. Er is nog zo veel te doen….
Het gezond verstand
Aan het eind van deze Trends zijn we toch weer beland bij onze pogingen een weerwoord te hebben tegen de beslissers, die zonder ze dat kwalijk te nemen geen of onvoldoende kennis hebben van de zegeningen van plastics. Zodat ze zich niet meer laten ringeloren door al te fanatieke, slecht geïnformeerde wereldverbeteraars, al komt het allemaal uit Brussel. Wanneer ook daar het gezond verstand zegeviert, dan komt ons vertrouwen in een goede toekomst ook weer terug. Nee, nu nog even niet. We houden eerder ons hart vast – als u begrijpt wat ik bedoel…
Toelichting op de ‘prijzen’ van kunststoffen
In de tabel vindt u richtprijzen van kunststof grondstofsoorten, verdeeld in gangbare en enige meer technische soorten.
Deze publicatie is zo recent mogelijk opgesteld, echter, de prijzen zijn volatiel, sterk afhankelijk van externe factoren en uiteraard van vraag en aanbod. De invloed van wereldwijde politieke spanningen, het verloop van wisselkoersen en de periodieke noteringen van aardolie en volgproducten zijn groot.
De prijzen zijn richtprijzen, een gemiddelde tussen contractprijzen en spotprijzen, waarbij de meer in beweging zijnde spotmarkt de meeste aandacht krijgt. Er kunnen geen andere dan informatieve waarden aan worden toegekend. Er kunnen geen rechten aan worden ontleend.
Gangbare grondstoffen worden genoteerd op basis van ‘franco huis geleverd’ FDDP van hoeveelheden vanaf 20.000 kilo per keer. De prijs van technische kunststoffen wordt per levering van 5 ton aangegeven. Toeslagen voor levering van minder dan de genoemde volumes – via distributeurs – zijn van € 0,10 tot € 0,75 per kg, sterk afhankelijk van het volume. Nog hogere toeslagen bij technische kunststoffen – in kleine volumes – worden berekend voor materialen van Europese oorsprong. De prijzen die voor importmateriaal worden overeengekomen zijn aan een levertijd gebonden en in dat opzicht niet in overeenstemming met de actuele markt.
Publicatie of doorzending van deze cijfers is niet toegestaan zonder schriftelijke toestemming van de uitgever van dit magazine.
