‘Life is what happens to you while you’re busy making other plans.’ Deze quote uit 1957 van een zekere Allen Saunders werd beroemd nadat John Lennon deze in 1980 in een songtekst meenam. In tijden waarin ongekende ontwikkelingen – van pandemieën en natuurrampen tot me-too uitbraken en van cyberaanvallen tot een echte oorlog – elkaar in hoog tempo opvolgen zal deze spreuk bij menigeen door het hoofd zijn geflitst. En dan nog wat we niet zien: een complexe mix van geopolitieke belangen, sancties, de stille diplomatie, de cyberoorlog, de (mis)informatie-oorlog. Met gevolgen die niet te overzien zijn maar die ons allemaal flink raken.
Natuurlijk moet je plannen maken om ergens te komen. En natuurlijk probeer je daar factoren in mee te wegen die van invloed zijn of kunnen zijn op die plannen. En hopelijk heeft uw organisatie haar bedenkbare kwetsbaarheden in kaart gebracht, een business continuity plan klaarliggen en dat regelmatig geoefend. Dat helpt enorm, maar om alles te voorzien en alle mogelijke afhankelijkheden te tackelen blijft onhaalbaar. Veel te veel factoren werken in op producten en diensten, beschikbaarheid, prijzen, koopgedrag en andere zaken waarop u echt geen invloed kunt uitoefenen.
Goh, wat is de wereld ingewikkeld geworden. Alhoewel… de maakbare wereld bestaat niet, heeft nooit bestaan en zal nooit bestaan. En toch zijn we binnen organisaties al heel lang bezig om alles in keurslijfjes te vatten. Met een keur aan aanpakken, stappenplannen en andere ‘oplossingen’ die op een of andere manier toch niet echt blijken te werken. Want de werkelijkheid is niet te vangen in aanpakken, methodieken en structuur. Ondanks dat laten we ons massaal verleiden om het werkende leven vanuit grip, quick fixes en efficiëntie-aanpakken te ‘stroomlijnen’.
In hun onmisbare boek Intensieve menshouderij, hoe kwaliteit oplost in rationaliteit beschrijven Jaap Peters en Judith Pouw hoe organisaties worden ingericht volgens bepaalde vaste principes. Daarbij wordt de vrijheid van medewerkers op de werkvloer systematisch weggenomen, als ware het machines. Het managementsysteem is allesoverheersend en er is geen ruimte voor eigen inbreng.
‘De menselijke maat moet terug’. Google deze zin maar eens en zie hoe vaak dit terugkomt in relatie tot het besturen van organisaties, al dan niet in het publieke domein. Vastgelopen in ‘Computer says no’.
John Lennon werd op 8 december 1980 zelf opeens uit het leven geschoten, door één enkele gek. Ongelooflijk toch hoe één ziek brein alles overhoop kan gooien.
Hugo M. van der Horst
hoofdredacteur Kunststof Magazine