In vergelijking met 2022 is de totale productie van kunststoffen in de EU met 8,3% gedaald tot 54 Mt. De productie van mechanisch gerecycleerde post-consumer kunststoffen daalde met 7,8% tot 7,1 Mt. Dit staat in schril contrast met een wereldwijde stijging van 3,4% in de kunststoffenproductie, waardoor het Europese marktaandeel is afgenomen tot 12%¹. Hoewel Europa een positieve handelsbalans in waarde heeft behouden, is het in tonnage een netto-importeur van kunststoffen geworden, met een netto-import van harsen in 2022 en afgewerkte kunststoffen in 2021. Bovendien is de export van kunststoffen tussen 2020 en 2023 met 25,4% gedaald.

De afnemende concurrentiekracht van Europa vormt een bedreiging voor de circulaire transitie van de kunststoffenindustrie. Kunststoffen zijn cruciaal voor de Europese economie en worden in diverse sectoren gebruikt, zoals gezondheidszorg, auto-industrie, bouw, elektronica, hernieuwbare energie, consumentengoederen en verpakkingen. Deze ontwikkeling kan de levensvatbaarheid van de Europese kunststofwaardeketen in gevaar brengen, die meer dan 1,5 miljoen banen ondersteunt in 51.700 bedrijven en in 2023 meer dan €365 miljard omzet genereerde binnen de EU. Zonder een concurrerend beleid loopt Europa het risico zijn leiderschap in duurzame kunststoffeninnovatie te verliezen, met alle economische en ecologische voordelen die daaruit voortvloeien.

Marco ten Bruggencate, President van Plastics Europe, zegt: “De transformatie van de EU naar een circulair kunststoffen systeem is in groot gevaar door kunststoffen die geïmporteerd worden en niet altijd voldoen aan de EU-normen. We zien al EU-productiefaciliteiten sluiten, wat leidt tot het verplaatsen van industrie, banen en duurzame investeringen naar het buitenland. De circulaire transitie kan alleen slagen als beleidsmakers snel de nodige voorwaarden creëren om onze concurrentiekracht terug te winnen en een aantrekkelijk perspectief voor circulaire investeringen te bieden. De tijd voor actie is nu.”

Virginia Janssens, Algemeen Directeur van Plastics Europe, voegt toe: “Om een zorgwekkende vertraging in de transitie van Europa te voorkomen, zijn dringende maatregelen nodig om investeringen in circulaire kunststoffen aantrekkelijker te maken, bureaucratische rompslomp te verminderen en een gelijk speelveld te creëren met internationale concurrenten. Ondanks de uitdagingen blijven we ons inzetten voor de circulaire en netto nul ambities van onze ‘Plastics Transition’-routekaart. We hebben nu EU- en lidstaatbeleidsmakers nodig om een duidelijke boodschap aan investeerders en de markt te sturen dat ze ook blijven inzetten op de productie van kunststoffen in Europa en onze transitie.”

De input en analyse van de leden van Plastics Europe bevestigen dat de sterke toename van de invoer van kunststoffen uit regio’s met minder strenge milieunormen, veroorzaakt door wereldwijde overcapaciteit, de businesscase voor Europese kunststofrecycling en de transitie naar een circulair kunststoffen systeem ondermijnt. Ook kunststoffenproducenten in de EU staan voor hoge productiekosten door factoren zoals hoge energie- en grondstofprijzen, aanhoudende inflatie en beperkte beschikbaarheid van circulaire grondstoffen. Dit gebeurt op een moment van slechte Europese groei en recessie in enkele belangrijke economieën en sectoren.

Het EU-beleid moet ambitieuze doelstellingen voor gerecycled materiaal bevatten, tijdige goedkeuring van massabalans en innovatieve recyclingmethoden zoals chemische recycling, vereenvoudigde vergunningprocedures voor koolstofarme circulaire industrieën, en monitoring- en certificeringsschema’s om ervoor te zorgen dat invoer aan EU-normen voldoet. Er is ook behoefte aan verdere evaluatie van fiscale en economische maatregelen in de EU en lidstaten om de productie van circulaire kunststoffen in Europa concurrerend te maken.

Hoewel Europa het hoogste aandeel circulaire kunststoffen behoudt ten opzichte van de totale productie (14,8%), betekent de toename van 0,7% sinds 2022 een dalende trend en voldoet het niet aan de groei die nodig is om de ambities van de Plastics Transition-routekaart te realiseren. Daarnaast is in 2023 slechts 0,12 Mt chemisch gerecycled plastic² geproduceerd in Europa, terwijl de productie van biobased en bio-geattribueerde kunststoffen licht steeg tot 0,8 Mt.

Plastics Europe verwelkomt het Draghi-rapport over “De Toekomst van Europese Competitiviteit”, dat het “onbenutte potentieel voor circulariteit” erkent en bevestigt dat “kunststofrecycling momenteel geen sterke businesscase heeft.” Het benadrukt dat hoewel effectieve regulering essentieel is, het geen wondermiddel is en dat Europa een holistische aanpak moet volgen om de concurrentieproblemen aan te pakken waarmee kunststoffen en andere industrieën worden geconfronteerd. We zijn ook bemoedigd door Ursula von der Leyen die een nieuwe op de industrie gerichte Green Deal aankondigde als reactie op de Antwerpen-verklaring.

[1] Het Europese marktaandeel van de wereldwijde kunststoffenproductie is gedaald van 14% in 2022 en 22% in 2006: “De Circulaire Economie voor kunststoffen – Een Europese Analyse”, Plastics Europe 2024 rapport

[2] De ambitie van Plastics Europe is om tegen 2030 2,8 Mt chemisch gerecycled plastic te produceren.