De feitelijke aanleiding was volgens de ruim drieduizend bezoekers het probleem dat weggegooide plastic flessen en afval het milieu niet alleen visueel vervuilen, maar ook onherstelbare schade veroorzaken. Meteen eraan toevoegend dat het daarom een logische gedachte is plastics te gaan verbieden. Net zo verwerpelijk als het afval ervan. De talrijke vertegenwoordigers van actie- en milieugroeperingen waren achteraf teleurgesteld over een sterk afgezwakte slotverklaring. Rigoureuze voorstellen werden verworpen. Wel ging de middelvinger omhoog tegen de grote schuldenaars van deze wereld: de fossiele aardolie- en gasindustrie. De Shell’s, Exxon’s en Aramco’s en zo. Nog meer vingers de lucht in toen landen als Saoedi Arabië, Rusland en oliestaten in het Midden Oosten en Afrika zich tegen ingrijpende maatregelen keerden. We weten niet hoe de Verenigde Staten hebben gestemd. Biden was nog president, terwijl de nu zittende baas in zijn speeches meermalen riep: We keep on drilling!

Een lange toeristische weg

Onbegrip, een soort van frustratie bij delegaties van armere, vaak tropische landen. Zij zien zich als slachtoffer letterlijk opgescheept met de plastic rommel van anderen. Anderen zouden moeten beseffen dat het niet goed is om grote bergen plastic afval zomaar in rivieren en oceanen te dumpen. Oei, zo’n fikse uithaal richting buurlanden leverde weer een ander soort spanning op, terwijl vaak de troep uit eigen land tot die ophoping van plastic zooi leidde. Maar goed, je doet alsof je zelf alles op orde hebt, terwijl het gemak waarmee je de waarheid verdoezelt echt een aangeboren talent is. Hoe dan ook, het was gewoon oud nieuws. De UNEP is al in 1972 opgericht en is druk met schitterende wereldlievende initiatieven. Elf vrouwen en acht mannen maken er de dienst uit. Na de meest recente conferenties, vanaf 2022 in Uruguay en Parijs, in 2023 in Nairobi, even later nog in Ottawa, dan heb je net weer de koffers gepakt om naar Zuid Korea te vliegen, zie je in jouw agenda weer een conferentie in potlood genoteerd voor het volgend jaar. Jeetje, daar word je wel moe van, al dat reizen. Maar het is voor een goed doel en de reis- en verblijfkosten worden vergoed. Die verrekte plastics moeten we te vuur en te zwaard uitroeien. Ja, nee, we gaan er voor en we zijn weer van de partij, nu in december nog even een paar weken doorbijten in Riyadh (Saoedi-Arabië) en dan in juni 2025 naar het paradijselijke eiland Jeju, opnieuw in Zuid Korea. Je ziet nog eens wat van de wereld, nietwaar, en al heeft het tot nu toe weinig resultaat opgeleverd en al hebben weinig deelnemers kennis van polymeren, laat staan er enigszins genuanceerd over willen oordelen, nee, daar gaat het niet om. Je maakt vrienden en vriendinnen voor het leven omdat je samen met gelijkgezinden protesteert tegen de rampzalige invloed van afgedankt plastic in ons milieu. Dat we daarbij als doel hebben plastics helemaal als grondstof uit de wereld te bannen gaat waarschijnlijk niet lukken. En of wij met onze anti-plastic houding de mensheid een beetje beter kunnen opvoeden is ons waarschijnlijk ook niet gegeven. Sommigen van ons pleiten wel voor hergebruik van plastics, maar dat lost het probleem van afval ook niet op. We moeten geld beschikbaar zien te krijgen om overal fabrieken te bouwen om plastic afval uit ons milieu te halen en het terug te brengen tot de bron van plastics – van ‘poly’ via de route van ketenkrakers naar ‘mono’ misschien? Nou, dat heeft die mevrouw of meneer heel goed gezien! 

Is de aanval de beste ­verdediging?

Opvallend is het gebrek aan een bekwaam weerwoord in de media. De angst om artikelen te publiceren waar plastics vele plussen scoort zou wel eens ten koste kunnen gaan van het aantal abonnees, en dan snijdt de krant of omroep misschien wel in eigen vlees. 

Ooit heeft – eind tachtiger jaren vorige eeuw – een toen gekende Nederlandse professor de toenmalige NFK geadviseerd juist niets te melden of tegen de toen ook al heersende teruggang van het imago van plastics in te gaan. Hij rekende op het gezonde verstand van de Nederlander. Tja, heeft ie toch niet gelijk gekregen. De schreeuwer krijgt gehoor, het aangevallen onderwerp staat bloot en naakt in de schijnwerper en zou zich op een fatsoenlijke manier moeten kunnen verdedigen. ‘U bent schuldig totdat u het tegendeel kunt bewijzen.’ Mooi is dat. De agressieveling lacht zich een rotje. Kom maar op met je verdediging, kom eventueel maar op met duurbetaalde pleiters, jongens, ik heb gescoord en voorlopig krijg ik flink veel steun! Ik krijg zelfs geld van de overheid om mijn mening hardop aan het volk te laten weten! Ik ben een activist, en dat vind ik een mooi beroep. Klaar en duidelijk? Mooi. 

Het pijnlijke gezicht en effect van ‘De Schreeuw’

Het beeld erbij van de schilder Edvard Munch maakt duidelijk hoe dat eruitziet. Zodra politici vinden dat geschreeuw of een protestactie een breed gedragen maatschappelijke overweging is, wordt daar zelfs beleid op aangepast. Hoe ultra links of rechts het ook genoemd mag worden. Acties tegen plastics hebben tot donkergrijze inktvlekken geleid in de toch al grijze hersencellen van mensen. Het is in de psyche gaan zitten, kan niet zomaar worden weggepoetst, laat staan tot een gezonder standpunt of zelfs tot adoratie van onze prachtige grondstof leiden. Dat kan misschien wel wanneer we met aansprekende artikelen of documentaires aan kunnen tonen dat het teveel aan kabaal en acties niet alleen een grens heeft bereikt, maar geen enkele constructieve weg aangeeft om iets op te lossen. En dat is de kans om tegenwicht te bieden. Klinklaar en duidelijk graag. De oproep dat we met plastics maar op moeten houden is een ongepaste schreeuw van het UNEP. 

Wat is mening van een gewone Nederlander – of Belg? 

Reacties van de hardwerkende man of vrouw zijn niet te verwachten. Ook publicaties van bedrijven of organisaties die met verwerking of toepassing van plastics hun brood verdienen blijven uit. Tot nu toe buigen ze tot in het stof; ze kunnen het zelfs niet opbrengen om in de verdediging een poging te doen iets zinnigs te melden over plastics. Behalve dan de marketingkreet van multinationals dat hun verpakking geheel of voor een deel van recyclaat is gemaakt. Hulde daarvoor, vaak nog onverantwoord ook, maar het scoort bij de kopende mens. Gelukkig zijn er jonge studenten in Oostenrijk geweest die aan de bel trokken. Uit hun onderzoek bleek dat recyclaat nog resten van een veel gebruikt oplosmiddel van druk­inkten in de fase van verhitting een kankerverwekkende stof ontwikkelden. Ah, u wist het al. Maar toch… Staat de recyclingmarkt weer eens met lege handen. Hebt u een artikel in de Telegraaf of NRC hierover gelezen? Of een ingezonden brief? Ja, dat aan mechanische recycling geen droog brood meer te verdienen is, dat nog wel, maar wat wordt er mee gedaan? Er wordt zo weinig steun geboden, noch van de inspecties, noch van de subsidieverstrekkers, noch van investeerders, terwijl politieke doelstellingen ambitieus blijven roepen om door te gaan met de uitdaging om de circulaire economie tot een waanzinnig succes te brengen. Ja, alle plastics zijn in 2050 teruggekeerd als grondstof om weer geweldige plastic producten van te maken.

Het is te vergelijken met een supporter van een sportclub die zich de longen uit zijn lijf blaast om zijn cluppie – bijna onderaan in de competitie – nog van degradatie te redden. Kansloos. In elke vorm van sport leidt een aanvallende instelling of strategie meer tot resultaat dan een defensieve houding – sorry hoor, Botik van de Zandschulp – het kan zoveel beter! Kijk af en toe naar zijn gezicht, je wordt er werkelijk enigszins beroerd van. Komt door die gespannenheid in geest en racket.